بسم الله الرحمن الرحیم

ششمین نشست از سلسله نشست های علمی پیرامون نهج البلاغه با حضور سرکارخانم دکتر احمدی از اساتید مرکز پژوهش و مطالعات تخصصی نهج البلاغه، وابسته به مدرسه علمیه حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها در تاریخ دوشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۱ برگزار گردید. 

سرکار خانم دکتر احمدی در این نشست علمی به معرّفی مبانی مقدّماتی خطبه سوم نهج البلاغه که به خطبه شقشقیه معروف است، پرداختند. در این راستا ایشان اشاره داشتند که خطبه شقشقیه از بحث برانگیزترین خطبه های نهج البلاغه است. امام علیه السلام در این خطبه به تبیین حساس ترین مسائل مرتبط با جهان اسلام می پردازد و عملکرد خلفای غاصب را با صراحت نقد می فرماید.

اهل سنّت در سند این خطبه تشکیک کرده اند، و آن را به سیّد رضی نسبت داده اند، ولی بزرگان شیعه با بهره گیری از منابع خود آنان، قوّت سند آن را اثبات کرده اند. ابن ابی الحدید (شارح معتزلی نهج البلاغه) به نقل از استادش می گوید: استاد او «ابن خشاب» چنین گفته است: «به خدا سوگند! من این خطبه را در کتاب هایی دیده ام که دویست سال پیش از ولادت سیّد رضی نگاشته شده اند». متأسفانه ابن ابی الحدید که خود شکی در استناد این خطبه ندارد، توجیهاتی غیرمنطقی دارد و می گوید مصالحی اقتضا می کرد که کسانی پیش از امیرمؤمنان علیه السلام خلافت را به دست بگیرند و به برخی از این مصالح !! اشاره می کند.

ما در پاسخ به توجیهات ابن ابی الحدید می پرسیم: آیا پیامبر صلّی الله علیه و آله خود مصلحت جامعه و اسلام را تشخیص نمی داده؟ و آیا امیرمؤمنان علیه السلام حقّی را تقاضا می کرده که استحقاق آن را نداشته و سؤالات بسیار دیگر …

به هر حال این نقد سیاسی امام علیه السلام منحصر به خطبه شقشقیه نیست و در خطبه دیگر نیز اشاراتی مطرح شده است.