بسم الله الرحمن الرحیم

 به گزارش دبیر اجرایی گروه مطالعات تخصصی آموزش تفکر به کودکان؛ سرکار خانم فاطمه بهروان روز شنبه هفتم تیرماه ۱۳۹۹ وبینار تخصصی با عنوان بررسی معنای کندوکاو و اجتماع با توجه به مقاله اجتماع به مثابه­ کندوکاو نوشته­ گلن تیندر، به صورت مجازی در مرکز پژوهشی و مطالعات تخصصی نهج البلاغه مدرسه علمیه حضرت خدیجه کبری(س) با مدیریت گروه تخصصی آموزش تفکر به کودکان این مرکز در تهران برگزار شد. سخنران این وبینار تخصصی سرکار خانم فاطمه بهروان کارشناسی ارشد فلسفه غرب و پژوهشگر حوزه­ فلسفه برای کودکان بودند. این وبینار از ساعت ۹-۱۲ در سایت این مرکز پژوهشی برگزار شد و در انتهای آن به سوالات شرکت کنندگان به صورت غیرحضوری پاسخ داده­ شد. در ذیل چکیده­ ای از مقاله­ ارائه شده، برای استفاده علاقه­ مندان قرار داده شده است.

اجتماع به­ مثابه کندوکاو

نوشتار حاضر با طرح سه سؤال اصلی به ­دنبال اثبات تساوق معنای کندوکاو و اجتماع در برنامه­ فلسفه برای کودکان است. گلن تیندر نویسنده­ این مقاله که از فلاسفه حوزه­ سیاست و فردی آمریکایی است، برای بیان دقیق نظریه­ خود درباره­ امور سیاسی و جامعه­ شناختی اساساً به بسط معنای اجتماع در ابعاد مختلف پرداخته­ است، اما آنچه در این نوشتار مد نظر او است، بررسی دقیق معنای کندوکاو و اجتماع در برنامه­ فلسفه برای کودکان است.

 اولین سؤالی که او مطرح می­ کند این است که آیا می­توان کندوکاو را امری فردی دانست؟ وی با توضیحی که درباره­ اصل کندوکاو می­ دهد و ویژگی مسئولانه بودن کندوکاو در حاق معنای این واژه، در مقابل فیلسوفان تحلیلی این شبهه را از معنای کندوکاو برطرف می­ کند و بعد از تبیین دقیق انواع کندوکاوها بر اساس حالات آگاهی حاکم بر فرد به کندوکاو فلسفی می­ پردازد و دو سؤال بعدی را در این بخش مطرح می­ کند؛ او می­ گوید: ممکن است از من سؤال شود که آیا حاصل کندوکاو که انسانیت انسان را تضمین می­ کند و ذات پرسشگری انسان را اقناع می­ کند در انتهای این فرایند حاصل می­ شود؟ تیندر با توجه به تعریف دقیقی که از کندوکاو به شکل عام و کندوکاو فلسفی به شکل خاص ارائه می­ دهد به این سوال پاسخ می­ دهد و یک قدم ما را به نتیجه­ این مقاله نزدیک­تر می­ کند. به اجمال پاسخ او به این سؤال این است که هدف کندوکاو در حین این فعالیت به­ دست می­ آید و اساساً نمی­ توان امری را کندوکاو دانست بدون این­که آن را فرایندی توصیف کرد که فرد را از فی­ نفسگی خارج می­ کند و او را با جمع همراه می­ کند، و همین خصیصۀ «شدن» انسانیت را رقم می­ زد و کندوکاو چیزی جز تغییر و حصول مدام نیست. بنابراین، ماحصل کندوکاو نه در انتها بلکه در تمام مدت آن به­ دست می­ آید و این حصول و «شدن» نه در فردیت بلکه در بیرون­ شدگی فرد از خودش و در نسبت با دیگری حاصل می­ شود. سوال سومی که ما را به پایان این مقاله هدایت می­ کند آن است که از چه زمانی کندوکاو آغاز می­ شود؟ گلن تیندر با توجه به معنایی که از کندوکاو برداشت می­ کند، اظهار می­ دارد که کندوکاو از همان آغازین فهمی که انسان از خودش پیدا می­ کند آغاز می­ شود؛ گویی انسان در دوردست­ ترین مکان ­های ذهنش نیز همواره در نسبت به دیگری به کندوکاو پرداخته ­است و هیچ­ زمانی را برای نبود کندوکاو به معنای امری که انسانیت انسان را ضمانت می­ کند، نمی­ توان تصور کرد. درنتیجه، کندوکاو فعالیتی است که همواره در نسبت با دیگری و جمعی است و به طور پیوسته «شدن» که همان حصول بعد از کاویدن است، می­ باشد و همچنین همواره از زمان شروع آگاهی ما رخ می ­دهد. بعد از این­که معنای کندوکاو مشخص شد او می­ گوید: این نسبتی که در تمام ویژگی­ های کندوکاو حضور دارد، همان اجتماعی است که در این برنامه مدنظر قرار می­ گیرد و همان نسبتی است که انسان برای انسان بودنش با دیگری برقرار می­ کند. از این­رو او معنای اجتماع را از دل کندوکاو بیرون می­ آورد و کندوکاو را به­ مثابۀ اجتماع و اجتماع را به­ مثابۀ کندوکاو بیان می کند.

در انتهای مقاله او تمایزی را که جامعه از اجتماع دارد با توجه به معنایی که اتخاذ کرده­ است، بسیار روشن می­ داند و می­ گوید: اجتماع همواره جزئی از جامعه است که به پیشبرد و توسعه­ آن کمک می­ کند و اصولاً با قواعد و قوانین جامعه در تقابل است. در نتیجه کندوکاو در ذات خود دربردارندۀ اجتماع است؛ اجتماعی که در نسبت با دیگری رخ داده­ است و فراتر از اشتراک و ارتباط بین چیزها و یا افراد و یا افراد با چیزهاست؛ اجتماعی که انسان، انسانیت خود را وامدار آن است و به جز کندوکاوی که در آن رخ می ­دهد نمی ­تواند به تکامل برسد و از خودبودگی محض بیرون بیاید.

جهت رؤیت بخش هایی از این وبینار کلیپ های زیر را دانلود نمایید.